Η ραγδαία εξάπλωση του φονικού ιού COVID-19 ανάγκασε τις Αρχές να λάβουν αυστηρά μέτρα περιορισμού των μετακινή-
σεων του πληθυσμού, προκειμένου να τεθεί τροχο- πέδη στο ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων. Η λει- τουργία πολλών κατηγοριών επιχειρήσεων ανεστάλη με εντολή της κυβέρνησης, ενώ δεκάδες επιχειρήσεις υπέστησαν μεγάλο πλήγμα στον κύκλο των εργασι- ών τους. Συνεπεία του φαινομένου αυτού, ο χώρος της μισθωτής εργασίας υπέστη βίαιες και πρωτόγνω- ρες μεταβολές, προκειμένου αφ’ ενός μεν να προστα- τευθεί η δημόσια υγεία και αφ’ ετέρου να διατηρη- θεί - κατά το δυνατόν - η έστω και στοιχειώδης λει- τουργία των επιχειρήσεων και να αποφευχθεί η κα- τάρρευση της οικονομίας. Σε αυτά τα πλαίσια, οι μεν εργασιακές σχέσεις των επιχειρήσεων των οποίων απαγορεύτηκε η δραστηριότητα ανεστάλη - τουλά- χιστον - για 45 ημέρες, στις δε επιχειρήσεις που λει- τουργούν μεν αλλά υπό καθεστώς μεγάλου περιορι- σμού του κύκλου εργασιών τους, οι εργασιακές σχέ- σεις είτε ανεστάλησαν, είτε τέθηκαν σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις και όπου ήταν αντικειμενικά εφικτό, εφαρμόστηκε σύστημα εξ αποστάσεως εργασίας, πολλάκις αναφε- ρόμενο και ως «τηλεεργασία».
Η τηλεεργασία δεν είναι νέο φαινόμενο στο χώρο της ελληνικής έννομης τάξης. Με το άρ. 5 Ν.3846/2010 η τηλεεργασία εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη και ρυθμίστηκε με κανόνες δικαίου, ως διαχρονικός θε- σμός παροχής εξαρτημένης εργασίας εξ αποστάσε- ως. Σύμφωνα με αυτούς, η τηλεεργασία συνομολο- γείται με έγγραφη συμφωνία μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη και πρέπει να περιέχει ακριβή περιγραφή των καθηκόντων του μισθωτού και τους όρους εκτέ- λεσης της εργασίας και ειδικότερα ως προς την ιεραρ- χική σύνδεση με τους προϊσταμένους του στην επιχεί- ρηση, τα λεπτομερή καθήκοντά του, τον τρόπο υπολο- γισμού της αμοιβής, τον τρόπο μέτρησης του χρόνου εργασίας, την αποκατάσταση του κόστους που προκα- λείται από την παροχή της (τηλεπικοινωνίες, εξοπλι- σμός, βλάβες συσκευών κ.λπ.). Σύμφωνα με το άρ. 5
- 3 Ν.3846/2010, ο εργοδότης αναλαμβάνει σε κάθε περίπτωση το κόστος που προκαλείται στον μισθωτό από τη μορφή αυτή εργασίας και ειδικότερα των τηλε- πικοινωνιών. Παρέχει στον μισθωτό τεχνική υποστή- ριξη για την παροχή της εργασίας του και αναλαμβά- νει να αποκαταστήσει τις δαπάνες επισκευής των συ- σκευών που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεσή της ή να τις αντικαταστήσει σε περίπτωση βλάβης. Η υπο- χρέωση αυτή αφορά και στις συσκευές που ανήκουν στον μισθωτό, εκτός εάν στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας ορίζεται διαφορετικά. Στη σύμβαση ή στη σχέση εργασίας ορίζεται ο τρόπος χρηματικής αποκα- τάστασης εκ μέρους του εργοδότη της χρησιμοποίη- σης του οικιακού χώρου εργασίας του μισθωτού.
Από την έξαρση της πανδημίας του COVID-19 και εντεύθεν, νέοι κανόνες δικαίου θεσπίστηκαν για την πρόσκαιρη παροχή εργασίας εξ αποστάσεως, για όποιες επιχειρήσεις εξακολουθούν να ασκούν τη δραστηριότητά τους και να απασχολούν μισθω- τούς. Με την από 11/3/2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ορίστηκε ότι όσο διαρκούν τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας και πάντως μέχρι την 11/4/2020, ο εργοδότης μπορεί να επιβάλλει σύστη- μα τηλεεργασίας για μέρος ή το σύνολο του προσω- πικού του. Περαιτέρω, έκαστος εργοδότης που απο- φασίσει μέχρι την 10/4/2020 τη μονομερή επιβολή συστήματος τηλεεργασίας, υποχρεούται μέχρι την 10/5/2020 να υποβάλει στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ το σχε- τικό έντυπο (4.1). Παράλληλα, θεσπίστηκε η δυνατό- τητα ακόμη και για τους εργαζομένους των οποίων η εργασιακή σχέση τέθηκε σε αναστολή, κατ’ εξαίρεση και μέχρι ποσοστού 10% του συνόλου του προσω- πικού, να παρέχουν την εργασία τους υπό καθεστώς τηλεεργασίας, για την κάλυψη πρόσκαιρων και εξαι- ρετικών αναγκών της επιχείρησης.
Με τη μονομερή εκ μέρους του εργοδότη επιβολή συ- στήματος εξ αποστάσεως απασχόλησης, το μόνο που μεταβάλλεται στους όρους της ατομικής σύμβασης εργασίας είναι ο τόπος παροχής της εργασίας. Ούτε ο μισθός, ούτε το ωράριο, ούτε η τοποθέτηση του χρό- νου εργασίας εντός της ημέρας. Ειδικά η μεταβολή του χρόνου εργασίας του μισθωτού από συνεχή σε δια- κεκομμένη (σπαστό ωράριο), δεν μπορεί να επιβλη- θεί μονομερώς από τον εργοδότη, αλλά απαιτεί τη ρητή συναίνεση του μισθωτού. Εξακολουθεί να ισχύ- ει η υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει τον πλή- ρη τεχνικό εξοπλισμό που απαιτείται για την παρο- χή της εργασίας, αλλά και τα μέσα της επικοινωνίας (internet, κατάλληλα προγράμματα Η/Υ κλπ). Ταυτό- χρονα, ο εργοδότης δύναται να ελέγχει εξ αποστάσεως την τήρηση της ώρας έναρξης και της ώρας λήξης της εργασίας του μισθωτού. Στα πλαίσια της υποχρέωσης πρόνοιας του εργοδότη για τον προσωπικό χώρο του μισθωτού, αν ο μισθωτός αδυνατεί για λόγους αντι- κειμενικούς να παρέχει την εργασία του εξ αποστάσε- ως, ο εργοδότης έχει - εν μέσω μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας - να παρέχει αντί της τηλεεργασίας, χώρο κατάλληλο στις εγκαταστάσεις του, καθώς και το σχετικό εξοπλισμό προκειμένου ο εργαζόμενος να δύ- ναται να παρέχει την εργασία του, κατά τους όρους της ατομικής του σύμβασης εργασίας.
Η παροχή εργασίας εξ αποστάσεως, φαίνεται καθημε- ρινά να κερδίζει έδαφος, εν όψει των ιδιαίτερων συν- θηκών που βιώνουμε καθημερινά, λόγω της πανδη- μίας. Στο επόμενο χρονικό διάστημα, αναμένονται και άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη ρύθμιση των όρων παροχής εργασίας εξ αποστάσεως, για τις οποί- ες θα κρατάμε τα μέλη του ΠΑΣΕ-ΟΤΕ ενήμερα.